Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w przedszkolu, szkole i placówce polega na:

• rozpoznawaniu możliwości psychofizycznych
• rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów, wynikających w szczególności ze:

1) szczególnych uzdolnień;
2) niepełnosprawności;
3) choroby przewlekłej;
4) niedostosowania społecznego;
5) zagrożenia niedostosowaniem społecznym;
6) specyficznych trudności w uczeniu się;
7) zaburzeń komunikacji językowej;
8) sytuacji kryzysowych lub traumatycznych;
9) niepowodzeń edukacyjnych;
10) zaniedbań środowiskowych związanych z sytuacją bytową ucznia i jego     
rodziny, sposobem spędzania czasu wolnego, kontaktami środowiskowymi;
11) trudności adaptacyjnych związanych z różnicami kulturowymi lub ze zmianą  środowiska edukacyjnego, w tym związanych z wcześniejszym  kształceniem  za granicą;
12) innych potrzeb dziecka.

Kto udziela pomocy psychologiczno-pedagogicznej?

Pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielają, prowadzący zajęcia z uczniem, nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści, w szczególności, psycholodzy, pedagodzy, logopedzi i doradcy zawodowi,          we współpracy z:
1) rodzicami uczniów;
2) poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi;
3) placówkami doskonalenia nauczycieli;
4) innymi przedszkolami, szkołami i placówkami;
5) organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest udzielana  z inicjatywy:
1) ucznia;
2) rodziców ucznia;
3) nauczyciela, wychowawcy grupy wychowawczej lub specjalisty, prowadzącego zajęcia z uczniem;    
4) poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej;
5) asystenta edukacji romskiej;
6) pomocy nauczyciela.

Pomoc psychologiczno – pedagogiczną organizuje dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki.

W szkole pomoc psychologiczno-pedagogiczna jest organizowana i udzielana w formie:

I. uczniom

• klas terapeutycznych (z wyjątkiem szkół specjalnych);
• zajęć rozwijających uzdolnienia;
• zajęć dydaktyczno-wyrównawczych;
• zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć  o charakterze terapeutycznym;
• zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej;
• porad i konsultacji.

II. rodzicom uczniów i nauczycielom

• porad i konsultacji;
• warsztatów i szkoleń.

Rodzaje zajęć

1.Zajęcia rozwijające uzdolnienia organizuje się dla uczniów szczególnie uzdolnionych przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Liczba uczestników zajęć wynosi do 5 uczniów.


2. Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze organizuje się dla uczniów mających trudności w nauce, w szczególności w spełnianiu wymagań edukacyjnych określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla danego etapu edukacyjnego.
Liczba uczestników zajęć wynosi do 8 uczniów.

3. Zajęcia specjalistyczne:

• zajęcia korekcyjno-kompensacyjne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami i odchyleniami rozwojowymi lub specyficznymi trudnościami w uczeniu się. Liczba uczestników zajęć wynosi do 5 uczniów.
• zajęcia logopedyczne organizuje się dla uczniów z zaburzeniami mowy, które powodują zaburzenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę. Liczba uczestników zajęć wynosi do 4 uczniów.
• zajęcia socjoterapeutyczne oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym organizuje się dla uczniów z dysfunkcjami i zaburzeniami utrudniającymi funkcjonowanie społeczne. Liczba uczestników zajęć wynosi do 10 uczniów.

4. Zajęcia związane z wyborem kierunku kształcenia i zawodu oraz planowaniem kształcenia i kariery zawodowej organizuje się w celu wspomagania uczniów w podejmowaniu decyzji edukacyjnych i zawodowych, przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Zajęcia te prowadzą nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych i specjaliści.


Zajęcia rozwijające uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze oraz zajęcia specjalistyczne prowadzą nauczyciele i specjaliści posiadający kwalifikacje odpowiednie dla rodzaju prowadzonych zajęć.

Godzina zajęć dydaktyczno-wyrównawczych trwa 45 minut, a godzina zajęć specjalistycznych trwa 60 minut.

W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się prowadzenie godzin zajęć specjalistycznych  w czasie krótszym niż 60 minut, zachowując łączny czas zajęć ustalony dla danego ucznia.


Nauczyciele, wychowawcy grup wychowawczych oraz specjaliści prowadzą w przedszkolu, szkole lub placówce działania pedagogiczne mające na celu:
1.rozpoznanie zainteresowań i uzdolnień uczniów, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, oraz zaplanowanie wsparcia związanego              z rozwijaniem zainteresowań i uzdolnień uczniów.
2.rozpoznanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych uczniów oraz zaplanowanie sposobów ich zaspokojenia, w tym w szczególności w:
a)przedszkolu – obserwację pedagogiczną zakończoną analizą i oceną gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole (diagnoza przedszkolna),
b)klasach I-III szkoły podstawowej – obserwacje i testy pedagogiczne,a także stosują inne metody mające na celu rozpoznanie u uczniów ryzyka wystąpienia specyficznych trudności w uczeniu się,
c)gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej – doradztwo edukacyjno-zawodowe.

Nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista informuje niezwłocznie dyrektora przedszkola, szkoły lub placówki o stwierdzonej potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, wynikającej z przeprowadzonych działań pedagogicznych.

Kto planuje i koordynuje udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej?

Planowanie i koordynowanie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce jest zadaniem zespołu nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych oraz specjalistów, prowadzących zajęcia z danym uczniem, tworzących zespół.

Dyrektor wyznacza osobę lub osoby koordynujące pracę zespołu.
Spotkania zespołu zwołuje, w miarę potrzeb, osoba koordynująca pracę Zespołu.


Organizacja pracy Zespołu

Zespół tworzy dyrektor przedszkola, szkoły i placówki dla ucznia posiadającego:

– orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego,
– orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego,
– orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania,
– opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej (niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia lub opinii),
– wobec którego nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista stwierdził potrzebę objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, wynikającą z przeprowadzonych działań pedagogicznych (niezwłocznie po otrzymaniu informacji).


Kto może brać udział w posiedzeniu Zespołu?

1. Rodzice ucznia mogą uczestniczyć w pracach Zespołu w części dotyczącej ich dziecka;
– o terminie posiedzenia Zespołu i możliwości uczestnictwa w jego pracach dyrektor zawiadamia rodziców ucznia,
2. Przedstawiciel poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej – na wniosek dyrektora;
3. Inne osoby, w szczególności lekarze, psycholodzy, pedagodzy, logopedzi lub inni specjaliści – na wniosek rodzica ucznia.

Osoby biorące udział w spotkaniu zespołu obowiązane są do nieujawniania spraw poruszanych podczas spotkania.

Zadania Zespołu

1) ustala zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz indywidualne możliwości psychofizyczne;

2) określa zalecane formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, z uwzględnieniem zaleceń zawartych odpowiednio w orzeczeniu lub opinii oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia i indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia;
W przypadku ucznia z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego: zalecane formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej stanowią część indywidualnego programu edukacyjno – terapeutycznego opracowywanego w ramach prac zespołu;

3) planuje działania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego   i sposób ich realizacji – w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej.

4) podejmuje działania mediacyjne i interwencyjne w sytuacjach kryzysowych;

5) stosownie do zalecanych form i sposobów pomocy psychologiczno-pedagogicznej, okresów jej udzielania, określa działania wspierające wobec rodziców ucznia oraz zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci  i młodzieży;

6) opracowuje plan działań wspierających (PDW).
Plan Działań Wspierających (PDW) opracowuje się dla:

– ucznia lub grupy uczniów o jednorodnym rozpoznaniu, wobec których, ze względu na potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, określono potrzebę objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną;
– posiadającego opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej,w tym poradni specjalistycznej;
– posiadającego orzeczenie o potrzebie indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego;
– orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania,
(w przypadku uczniów, którzy posiadają jednocześnie orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego i orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego PDW nie opracowuje się. Uczniowie ci mają Indywidualny Program Edukacyjno –Terapeutyczny.

Plan Działań Wspierających (PDW) zawiera:

a) cele do osiągnięcia w pracy z uczniem w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej,  
b) działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych zalecanych form i sposobów udzielenia uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
c) metody pracy z uczniem,
d) działania wspierające wobec rodziców ucznia,
e) zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.

Zadania Zespołu c.d.
7) dokonuje oceny efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi, w tym efektywności prowadzonych zajęć;
8) dokonując oceny określa wnioski i zalecenia dotyczące dalszej pracy z uczniem, w tym zalecane formy, sposoby i okresy udzielania uczniowi dalszej pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
9) ocena efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi z orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego stanowi część wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia.
10) zakłada i prowadzi Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia.


Dla kogo zakłada się Kartę Indywidualnych Potrzeb Ucznia?

Dla ucznia posiadającego:
– opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej,
– orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego,
– orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania,
– dla ucznia, u którego ze względu na potrzeby rozwojowe lub edukacyjne, nauczyciel, wychowawca grupy wychowawczej lub specjalista, prowadzący zajęcia z uczniem, stwierdził potrzebę objęcia pomocą psychologiczno-pedagogiczną.

Dla kogo nie zakłada się Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia?

Karty nie zakłada się uczniowi posiadającemu:
– orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego,  
– opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.


Co zawiera Karta?

1) imię (imiona) i nazwisko ucznia;
2) nazwę przedszkola lub szkoły oraz oznaczenie grupy lub klasy, do której uczeń uczęszcza;
3) informację dotyczącą orzeczenia lub opinii albo stwierdzonej potrzeby objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną, wynikającą z przeprowadzonych przez nauczycieli i specjalistów działań pedagogicznych;
4) zakres w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
5) zalecane formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
6) ustalone przez dyrektora formy, sposoby i okresy udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy będą realizowane;
7) ocenę efektywności pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej uczniowi;
8) terminy spotkań zespołu;
9) podpisy osób biorących udział w poszczególnych spotkaniach zespołu.


Dyrektor przedszkola lub szkoły wpisuje do Karty ustalone formy, sposoby i okres udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej dla ucznia oraz wymiar godzin, umieszcza datę  i podpis.

W przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego formy, sposoby i okres udzielania pomocy psychologiczno – pedagogicznej ustalone dla ucznia oraz wymiar godzin, umieszcza się w Indywidualnym Programie Edukacyjno – Terapeutycznym.

Dyrektor przedszkola, szkoły i placówki informuje na piśmie rodziców ucznia o ustalonych formach, sposobach i okresie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiarze godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczną organizuje się i udziela na zasadach określonych w niniejszym rozporządzeniu:

• Przedszkola, oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych: 01.09.2011 r.
• Gimnazja: 01.09.2011 r.
• Szkoły specjalne wszystkich typów oraz oddziały specjalne: 01.09.2011 r.
• Placówki: 01.09.2011 r.
• Szkoły podstawowe: 01.09.2012 r.
• Szkoły ponadgimnazjalne: 01.09.2012 r.

Wyjątek w tej regulacji:

W przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej i w gimnazjum zespół tworzy się przed opracowaniem arkusza organizacji na rok szkolny 2011/2012.
Zespół, nie później niż do 30 kwietnia danego roku określa zalecane formy i sposoby pomocy.
Dyrektor, na tej podstawie planuje organizację pomocy, w roku szkolnym 2011/2012 (w arkuszu organizacji).
Analogicznie, rok później, w szkole podstawowej i ponadgimnazjalnej.


Rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie

Nauczyciele i specjaliści prowadzący zajęcia z uczniem, w ramach pracy zespołu, dla każdego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego:

1. niepełnosprawnego,
2. niedostosowanego społecznie,
3. zagrożonego niedostosowaniem społecznym,

- opracowują indywidualny program edukacyjno – terapeutyczny (IPET),
- dokonują okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia oraz w miarę potrzeby modyfikują IPET.

Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny zawiera:

• zakres dostosowania wymagań edukacyjnych do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia,
• rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów, w tym w przypadku:
• ucznia niepełnosprawnego – zakres działań o charakterze rewalidacyjnym,
• ucznia niedostosowanego społecznie - zakres działań o charakterze resocjalizacyjnym,
• ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – zakres działań o charakterze socjoterapeutycznym;
• formy i metody pracy z uczniem,
• ustalone przez dyrektora formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin,
• zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne oraz inne zajęcia, stosownie do potrzeb;
• działania wspierające rodziców uczniów oraz zakres współdziałania z poradniami, placówkami doskonalenia nauczycieli oraz innymi instytucjami.

Rozporządzenia w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie


Kształcenie specjalne organizuje się:

• dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych:

1) niesłyszących;
2) słabo słyszących;
3) niewidomych;
4) słabo widzących;
5) z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją;
6) z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim;
7) z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym;
8) z autyzmem, w tym z  zespołem Aspergera;
9) z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

• dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym

Kształcenie specjalne dla dzieci i młodzieży:

• z chorobami przewlekłymi,
• z zaburzeniami psychicznymi,
• z zaburzeniami zachowania,
• zagrożone uzależnieniem,

posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, które przed dniem wejścia w życie rozporządzenia rozpoczęły naukę w szkole lub oddziale integracyjnym, mogą kontynuować naukę w szkole lub oddziale aż do ukończenia szkoły danego typu.

Autor: Ewa Materka, psycholog, Zespół Szkół nr 11 we Wrocławiu